سنگ کلیه

سنگ کلیه یک بیماری شایع و پرهزینه است. سنگ معمولا در کلیه (سیستم ادراری فوقانی) تشکیل میشود و میتواند هنگام عبور از مجاری ادراری (حالب) باعث ایجاد درد شود. با ارزیابی دقیق و رعایت همه‌ی توصیه های لازم، عود بیشتر سنگ ها قابل پیشگیری است.
سنگ کلیه یک بیماری جهانی رو به افزایش است. علت این افزایش علت غربی شدن سبک زندگی و تغییر رژیم غذایی و افزایش وزن است.
خطر ایجاد سنگ کلیه در صورت داشتن سابقه ی فامیلی دو برابر است.
احتمال تشکیل سنگ در مردان بیشتر است.
شناسایی نوع سنگ جهت تعیین پیش آگهی، نوع درمان و پیشگیری اهمیت دارد.
سنگ های کلیه معمولا به علت به هم خوردن تعادل مواد معدنی محلول در ادرار تشکیل میشود.
سنگ های اگزالات کلسیم شایع ترین سنگ های کلیه هستند (75 درصد موارد).
جنس برخی دیگر از سنگ ها شامل فسفات کلسیم و اسید اوریک و استروویت است.
سنگ کلیه در صورت عدم درمان میتواند باعث ایجاد عفونت و نهایتا نارسایی کلیه شود.
در صورت همراهی عفونت مجاری ادراری و سنگ کلیه درمان اورژانسی خروج سنگ، رفع انسداد و برقراری مسیر جریان ادرار الزامی است.

علل و عوامل

برخی از بیماری ها باعث افزایش ایجاد سنگ کلیه میشود مثل بیماری التهابی روده، جراحی معده، چاقی، دیابت نوع ۲، فشار خون، مشکلات کلیه و نقرس.

برخی از داروها مثل داروهای ضد ویروسی (آسیکلوویر) و فشارخون (تریامترن) ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه شوند.
برخی از عادات غذایی که باعث افزایش ایجاد سنگ کلیه میشود شامل موارد زیر است:
- مصرف کم آب و مایعات
- مصرف کم کلسیم مواد غذایی(هرچند مصرف مکمل کلسیم باعث ایجاد سنگ میشود)
- مصرف بالای پروتیین حیوانی
- مصرف بالای شکر یا نمک
- مصرف کم فیتات ( دانه ها، برنج و حبوبات)

علایم

برخی اوقات سنگ کلیه مدت ها بدون علامت است و ممکن است به صورت اتفاقی و بدون درد در ادرار دفع شود.
 علایم سنگ کلیه که به علت عبور سنگ از مجاری ادراری است عبارت است از درد کولیکی در پهلوها و کشاله ران و پایین شکم (پیچشی و کاهش و افزایش یابنده )، خونریزی در ادرار، علایم انسداد در جریان ادرار و علایم تحریکی مثانه مثل سوزش ادرار و نیاز به دفع اورژانسی ادرار و دفع سنگ ریزه در ادرار. در موارد درد شدید، تهوع و استفراغ نیز رخ میدهد.

تشخیص

تشخیص سنگ کلیه با شرح حال، علایم بالینی، معاینه و تصویربرداری (مثل سونوگرافی و سی تی اسکن بدون تزریق) است.

درمان

درمان سنگ کلیه در مرحله ی حاد و علامت دار شامل استفاده از مسکن (ناپروکسن و ایبوبروفن) و مصرف زیاد مایعات تا زمان دفع سنگ است. ممکن است برخی داروها که خروج سنگ را تسهیل میکنند (مثل تامسولوسین) توسط پزشک تجویز شود. در صورتی که سنگ اندازه ی کوچکی دارد و احتمال دفع آن بالاست میتوان درمان را در منزل انجام داد.
در صورت درمان در منزل علایم خطری که نیاز به مراجعه سریع به پزشک دارد شامل این موارد است: تب، عدم دفع ادرار بیشتر از 8 ساعت، ادرار کدر، خونی یا بدبو، عدم بهبود درد با مسکن و باقی ماندن درد بیش از یک هفته.
اگر سنگ از مجاری ادراری دفع نشود (سنگ های ۶ میلی متر و بزرگ تر) ممکن است نیاز به اقدامات دیگر مثل سنگ شکنی و یا درمان جراحی باشد که برای انجام این اقدامات باید بیمار به متخصص اورولوژی (جراح کلیه و مجاری ادراری) ارجاع داده شود.
اگر فردی سنگ کلیه بدون علامت داشته باشد که به صورت اتفاقی در تصویربرداری شکم و لگن دیده شده است، ممکن است نیاز به اقدام جراحی نباشد و معمولا جهت خروج سنگ براساس اندازه، محل سنگ و شرایط بیمار( مثل شغل یا دسترسی وی به خدمات درمانی) تصمیم گیری می شود.

پیشگیری

برای پیشگیری از ایجاد مجدد سنگ کلیه نیاز به مصرف بالای مایعات (قهوه، چای کمرنگ ،آب پرتقال) کاهش مصرف شکر و نمک و تغییر عادات غذایی و درمان بیماری های زمینه ای می باشد.
پرهیز از مصرف غذاهای حاوی اگزالات زیاد مثل اسفناج و ریواس و بادام و سیب زمینی لازم است.
بیماران با سنگ کلیه باید تحت پیگیری طولانی مدت باشند و سالی یک بار آزمایش ادرار ۲۴ ساعته انجام بدهند. بیمارانی با که چندین بار سابقه بستری در اورژانس به علت سنگ کلیه را دارند باید بعد از بهبود حتما سی تی اسکن انجام بدهند.